چرا نابینایان نمی توانند نماینده مجلس شوند؟ - وبلاگ سیمبیان

به گزارش وبلاگ سیمبیان، نابینایان کشور از توانایی ها و تحصیلات عالیه ای برخوردارند و توانسته اند در زمینه تحصیل در دانشگاه ها سهم بسیار زیادی را به خود اختصاص دهند به طوریکه طبق آمارها بیش از 40 درصد دانشجویان معلول کشور، نابینا هستند، اما به نظر این قشر در زمینه اشتغال با مسائل جدی دست و پنجه نرم می نماید، به طوریکه به گفته فعالان حقوق نابینایان نرخ بیکاری در این قشر نسبت به جامعه عادی چهار برابر است.

به گزارش وبلاگ سیمبیان، طبق آمار آژانس بین المللی پیشگیری از نابینایی، 253 میلیون نفر در جهان نابینا یا کم بینا هستند که از این تعداد، 36 میلیون نفر نابینا بوده و 217 میلیون نفر مبتلا به کم بینایی متوسط یا شدید هستند. همچنین براساس اعلام سازمان بهزیستی کشور نیز 189 هزار نابینا در کشور وجود دارد.

به همین دلیل 15 اکتبر هرسال به عنوان روز جهانی عصای سفید نامگذاری شده است؛ روزی که فرصتی را فراهم می آورد تا چالش ها، خواسته ها و نقدها جامعه نابینایان و کم بینایان هر جامعه ای بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد.

هرچند که نابینایان و کم بینایان هم بخشی از جامعه هستند اما این قشر از جامعه با مسائل جدی روبرو هستند که به نظر بعضی از این مسائل ناشی از تصورات غلط جامعه نسبت به آنها و بعضی دیگر نیز به دلیل نبود امکانات مناسب برای آنهاست و آنچه امروز به بهانه روز جهانی عصای سفید از زبان فعالان حقوق نابینایان می شنویم نشان می دهد که آنها علی رغم پیشرفت تکنولوژی و ورود امکانات و تجهیزات جدید، هنوز مسائل قدیمی شان رفع نشده است.

به همین دلیل سهیل معینی- مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور در گفت وگو با وبلاگ سیمبیان، با بیان اینکه در حال حاضر حدود 185 هزار نابینا و کم بینا در کشور شناسایی و در سازمان بهزیستی کشور دارای پفراینده هستند، درباره آمار جهانی تعداد نابینایان و کم بینایان گفت: در آمار جهانی تعداد افرادی که دچار محدودیت ها و آسیب های بینایی هستند نسبت به نابینایان نسبت سه به یک دارند؛ به عبارتی دیگر جمعیت نابینایان یک سوم افرادی است که دچار محدودیت های بینایی هستند.

وی با بیان اینکه براساس برآورد سازمان بهداشت جهانی و اطلاعات حاشیه ای، بعضی از افرادی که دچار کم بینایی هستند در مجموع آمار جامعه نابینایان و کم بینایان محسوب نمی شوند، ادامه داد: بسیاری از افراد نمی دانند که کم بینا هستند و ضعف بینایی خود را ضعفی عادی و طبیعی تلقی می نمایند، در حالیکه این نوع از افراد حتی به یاری وسایل یاری توانبخشی نیز نمی توانند بینایی خود را اصلاح نمایند، همچنین افرادی هم هستند که نابینا بوده و در مناطق محروم کشور سکونت دارند و به دلایلی فاقد پفراینده هستند.

بیشترین مشکل اشتغال را جامعه نابینایان دارند

معینی در ادامه ضمن تشریح مسائل نابینایان و کم بینایان ایران اظهار کرد: در جهان، نابینایان جزء گروه هایی از افراد تلقی می شوند که بیشترین مشکل در زمینه اشتغال را دارند، اما به طور کلی مشکل نابینایان در زمینه اشتغال در دو بعد درونی و بیرونی قابل تعریف است؛ اگر بخواهیم مشکل اشتغال نابینایان را از بعد بیرونی آنالیز کنیم، می بینیم که جامعه نسبت به تاثیر نابینایی بر توانمندی فرد بر انجام کار و مشاغل، تصور حاد و شدیدی دارد.

از تصورات غلط نسبت به معلولیت نابینایی تا مسائل آنها در زمینه اشتغال

مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور اضافه کرد: به بیانی دیگر از دیدگاه جامعه بینا، نابینایی جز شدیدترین و محدودنماینده ترین معلولیت ها تلقی می گردد؛ حال آنکه این دیدگاه بیش از اینکه بر پایه مشاهده و اطلاعات عینی باشد، بر پایه تعصبات القایی در ناخودآگاه افراد به وسیله فرهنگ و اعتقادات شکل گرفته است و چون این باور از کودکی در ذهن افراد شکل گرفته زمانی که افراد می خواهند برای جذب نیرو در سازمانی تصمیم گیری نمایند به این تصورات خود توجه می نمایند، لذا این دیدگاه در سطح کلان و سیاستگذاری ها نیز تسری یافته و یکی از بزرگترین مسئله ای که اشتغال نابینایان را سخت می نماید تصورات غلط نسبت به نابینایان است.

وی عدم سیاست گذاری در جهت حمایت های شغلی از نابینایان را از مشکل نابینایان در زمینه اشتغال از بعد درونی مطرح کرد و گفت: نوعی پارادوکس در زمینه اشتغال نابینایان وجود دارد؛ زیرا آنها در شرایطی با مشکل اشتغال در جامعه روبه رو هستند که تحصیل نموده ترین قشر را تشکیل می دهند.

سهم 40 درصدی دانشجویان نابینا در دانشگاه

بنابر اظهارات مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور، در حال حاضر بیش از 40 درصد دانشجویان معلول کشور نابینا هستند و سهم نابینایان در زمینه تحصیل در دانشگاه ها و فارغ التحصیلان بسیار بالاست، در نتیجه زمانی که از مسائل اشتغال نابینایان صحبت می گردد باید توجه کرد که بسیاری از نابینایانی هم که شاغل اند شغلی متناسب با تحصیلات و تخصص خود ندارند و صرفا شاغل هستند.

وی توضیح داد: اینکه کارهای حاشیه ای به جامعه نابینایان واگذار می گردد ناشی از دیدگاه جامعه مبنی بر اینکه نابینایان نمی توانند کارهای پیچیده فنی انجام دهند است؛ البته طی 15 سال اخیر تعداد زیادی از نابینایان به عنوان وکیل، مشاور و کارشناس ارشد در جامعه فعالیت می نمایند و تصور جامعه نسبت به نابینایان طی سال های اخیر در حال تغییر است ولی هنوز تا نقطه مطلوب فاصله وجود دارد.

معینی با اشاره به قانون حمایت از حقوق معلولان گفت: بزرگترین گامی که از سال 83 در قانون حمایت از حقوق معلولان برداشته شد این بود که سهمیه سه درصد استخدامی در بخش های دولتی برای معلولان تضمین شد؛ اما همچنان در زمینه اجرای این بند قانونی مسائلی وجود دارد؛ به طور مثال چند سال آموزش و پرورش در جذب نابینایان برای پست های آموزشی مدارس عادی مقاومت بالایی داشت، البته آموزش و پرورش در پست های آموزشی مدارس استثنایی افراد نابینا را جذب می نماید اما مشکل این است که هر معلول تحصیل نموده می تواند تنها دبیر و معلم مدارس استثنایی باشد و به دانش آموزان معلول تدریس کند؛ سوال این است که چرا نابینایی که دارای فوق لیسانس ادبیات است نمی تواند به افراد عادی تدریس کند؟ اکنون به چه دلیل باید محدودیت ایجاد گردد؟ این موضوع ناشی از تصورات غلط درباره توانمندی نابینایان است.

لزوم راه اندازی سیستم های حمایتی شغلی از معلولان

مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور با بیان اینکه فارغ از موضوع سلیقه و ضوابط خود تصویب شده برای استخدام نابینایان در دستگاه های اجرایی، مشکل دیگر نابینایان در زمینه اشتغال، فقدان سیستم حمایت شغلی است، اعلام نمود: سیستم های حمایتی شغلی می توانند در زمینه بازاریابی کار معلولان فعالیت و از معلولان تا زمان تثبیت شغلی حمایت نمایند. کشورهایی که توانسته اند در اشتغال معلولان و نابینایان پیروز عمل نمایند سیستم های حمایت های شغلی بسیار موثری داشته اند. ما از سازمان بهزیستی انتظار داریم تا سیستم حمایت شغلی فعال داشته باشد، علی رغم اینکه گفته می گردد از معلولان حمایت های شغلی انجام می گردد، اما در حقیقت این حمایت ها وجود ندارد و این حمایت ها تنها در زمینه های وام های خود اشتغالی و پرداخت حق بیمه کارفرمایی است.

وی در پاسخ به این سوال که از نظر آماری چند درصد جامعه نابینایان بیکار هستند؟ اعلام کرد: یکی از مسائل جامعه معلولان فقدان آمار دقیق است؛ باید از شرایط مسائل معلولان آمار دقیقی وجود داشته باشد و ضروری است سازمان بهزیستی و اداره کار کشور سیستمی راه اندازی کند تا مسائل در این زمینه رفع گردد.

مسائل دانشجویان نابینا در دسترسی به منابع آموزشی

وزارت علوم اقدامات لازم را انجام نداده است

معینی در ادامه این گفت وگو نسبت به شرایط تحصیلی دانش آموزان و دانشجویان نابینا در کشور انتقاد و اعلام کرد: هرچند که نابینایان از تحصیل نموده ترین گروه معلولان کشور محسوب می شوند و بیشترین تعداد دانشجویان معلول در سطح کشور را نابینایان تشکیل می دهند، اما سیستم های آموزش عالی علی رغم تکالیف قانونی، آنطور که باید و شاید وظایف خود را انجام نمی دهند؛ به طور مثال منابع آموزشی مورجهانز دانشجویان نابینا باید به صورت کتاب های گویا، بریل و یا فایل الکترونیکی در دسترس قرار گیرد و وزارت علوم در این زمینه اقدامات لازم را انجام نداده است. البته با فشارها و پیگیری هایی که نابینایان در چند سال اخیر داشتند، مرکزی در دانشگاه تهران شکل گرفت تا کتب دانشجویی را به صورت فایل های صوتی ارائه کند که متاسفانه از این مرکز حمایت نشد.

میزان خدمات مدارس برای دانش آموزان نابینا و کم بینا تناسبی با تعداد این دسته دانش آموز ندارد

معینی همچنین به دانش آموزان نابینا و مسائل آنها در مدارس اشاره نمود و اضافه کرد: فرایند کلی آموزش به دانش آموزان نابینا در جهان، فرایند آموزش فراگیر و تلفیقی است، به طوریکه روز به روز بر تعداد دانش آموزان نابینا در مدارس عادی اضافه نموده و تعداد مدارس استثنایی در جامعه نابینایان در حال کاهش و محدود به دانش آموزانی است که دچار معلولیت های چندگانه هستند.

وی ادامه داد: درحالی که هم اکنون بخشی قابل توجهی از نابینایان در کنار دانش آموزان بینا مشغول به تحصیل هستند، اما پشتیبانی لازم از این دانش آموزان صورت نمی گیرد. سازمان آموزش و پرورش مکلف است زمانی که دانش آموزان نابینا در مدارس عادی تحصیل می نمایند امکانات آموزشی لازم همچون کتب بریل و معلمان رابط را در اختیار دانش آموزان قرار دهد، این درحالیست که در حال حاضر تعداد معلمان رابط در مدارس بسیار کم است.

دبیرکل شبکه تشکل های نابینایان کشور با بیان اینکه میزان خدمات مدارس برای دانش آموزان نابینا و کم بینا تناسبی با تعداد دانش آموزان نابینا و کم بینا در کشور ندارد، مطرح کرد: اینکه دانش آموزان نابینا و کم بینا در مدارس عادی تحصیل می نمایند بسیار موضوع خوبی است زیرا آنها از همان دوران نوجوانی با افراد بینا ارتباط برقرار می نمایند، اما باید از دانش آموزان نابینا نیز پشتیبانی تحصیلی صورت گیرد.

مدیرعامل شبکه تشکل های نابینایان و کم بینایان کشور در ادامه به مسائل نابینان و کم بینایان در زمینه بهره گیری از خدمات توانبخشی اشاره نمود و با انتقاد از اینکه خدمات توانبخشی که در جامعه به نابینایان و کم بینایان ارائه می گردد مطلوب نیست، گفت: در گذشته مراکز خدمات توانبخشی به دستور سازمان بهزیستی راه اندازی شدند اما این مراکز در یک دهه اخیر تعطیل شدند و بسیاری از این خدمات تحت عنوان برون سپاری و خصوصی سازی به بخش خصوصی واگذار شد، این درحالیست که بسیاری از این انجمن های نابینایی عملا توان ارائه خدمات تخصصی به جامعه نابینایان را ندارند.

بنابر اظهارات معینی در حال حاضر بیشترین تعداد مراکز خدمات توانبخشی تخصصی برای نابینایان تحت عنوان خانه و کودک نابینا در کشور فعالیت و خدماتی شامل آموزش خط بریل، تحرک و جهت یابی و مهارتهای زندگی را به بچه ها نابینا ارائه می نمایند و بعضی از این مراکز نیز خدمات را به طور جامع به بچه ها نابینا ارائه نمی نمایند.

وی اظهار کرد: واقعیت این است که میزان ارائه خدمات به جامعه بزرگسالان نابینا به شدت افت نموده است؛ در حال حاضر اگر یک نابینای بزرگسال ساکن در شهرستان نیازمند خدمات تخصصی مانند تحرک و جهت یابی و خدمات کامپیوتری و مهارتهای زندگی باشد باید چه کار کند؟.

چرا نابینایان نمی توانند نماینده مجلس شوند؟

این درحالیست که علی همت محمودنژاد- مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران نیز نسبت به نبود امکانات و تجهیزات کافی برای جامعه نابینایان در کشور انتقاد می نماید و معتقد است که باید تجهیزات و وسایل مورجهانز جامعه نابیناین در کشور فراهم گردد تا این افراد نیز بتوانند به طور کامل از حقوق شهفرایندی خود بهره مند شوند.

وی با اشاره به اینکه در ایران حدود 220 هزار نابینا و کم بینا در کشور زندگی می نمایند که از خدمات سازمان بهزیستی بهره مند هستند، به عنوان یکی از فعالان حقوق معلولان سخنان خود را با طرح این پرسش که چرا نابینایان در انتخابات مجلس از حق انتخاب کردن برخوردارند اما از حق انتخاب شدن برخوردار نیستند؟ ادامه داد و گفت: در شرایط عمومی انتخابات مجلس اینطور نوشته شده است که کاندیداها باید دارای صحت بینایی و شنوایی باشند. اما چرا در کشور ما نابینایان نمی توانند برای نمایندگی مجلس کاندید شوند؟به نظر اگر امکانات در کشور کم است که تصور می گردد به دلیل نبود امکانات اصل وکالت نابینا یا ناشنوا زیر سوال می رود، مسئولان باید به جای اینکه آنها را از حقوق شهفرایندی خود منع نمایند، باید امکانات را برای آنها فراهم نمایند.

محمودنژاد اضافه کرد: در حال حاضر به دلیل محدودیت امکانات در جامعه، نابینایان نمی توانند به طور کامل بعضی از کارهای کامپیوتری را انجام دهند و باید از فرد دیگری برای انجام کارهای کامپیوتری یاری بگیرند، به همین دلیل قانون گذار می گوید که وکیل بودن قابل انتقال نیست، پس نابینایان را از کاندید شدن در مجلس منع می نمایند؛ لذا ضروری است امکانات و تجهیزات برای معلولان به گونه ای پیشرفت کند تا بتوانیم نابینایان را در سمت های نمایندگی مجلس ببینیم.

مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران ادامه داد: متاسفانه مسائل و دغدغه های کنونی جامعه نابینایان، همان دغدغه ها و مسائل گذشته است که وجود مسائل قدیمی ناشی از آن است که از یک سو مسائل مربوط به آنها بسیار کند، خزنده و ناملموس پیش می رود و از سوی دیگر جامعه تلقینات منفی و ترحم آمیزی نسبت به نابینایان دارد.

وی با تاکید بر اینکه نابینایان از توانمندی بالایی برخوردارند و جامعه باید توانمندی های آنها را بشناسند و باور کند، گفت: هم اکنون نرخ بیکاری جامعه نابینایان نسبت به جامعه عادی چهار برابر است و در عین حال که نرخ بیکاری میان این افراد بالاست، نابینایانی هم که در جامعه دارای شغل هستند عموما شغلشان متناسب با رشته تحصیلی آنها نیست. البته باز هم متناسب نبودن شغل با رشته تحصیلی آنها ناشی از نبود امکانات مناسب و پیشرفته در کشور است.

محمودنژاد در ادامه از سازمان بهزیستی خواست تا این سازمان از بخش هایی که حقوق معلولان را تضییع می نمایند، شکایت کند. چراکه به گفته این فعال حقوق معلولان به طور مثال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی موظف است تا همانطور که کتب نوشتاری را در اختیار جامعه قرار می دهد به همان نسبت نیز کتب صوتی و بریل را در اختیار جامعه نابینایان قرار دهد.

وی در بخش دیگری از این گفت وگو به مسائل نابینایان در دوران کرونا اشاره نمود و گفت: باتوجه به اینکه نابینایان از حس لامسه بیشتر برای کارهای خود استفاده می نمایند، باید توجه کنیم که در دوران شیوع کرونا خطر ابتلای نابینایان به ویروس کرونا بسیار بالاست، این درحالیست که هیچ گونه بسته حمایتی از سوی دولت برای حفاظت از نابینایان در برابر کرونا تخصیص نیافته است.

علاوه بر مسائل مطرح شده در زمینه مسائل نابینایان، سید مهدی مسلمی جورجاده- مدیرعامل جامعه نابینایان و کم بینایان استان مازندران نیز از دغدغه های اصلی جامعه نابینایان را نامناسب بودن شرایط معابر و نامناسب بودن و تخصیص نیافتن پلاک های ویژه معلولان به نابینایان عنوان می نماید و به وبلاگ سیمبیان می گوید: علی رغم اینکه روز به روز تکنولوژی تغییر و پیشرفت می نماید، اما متاسفانه معلولان در کشور دچار مسائل بدیهی هستند و آنطور که باید و شاید شهرداران و بخشداران نتوانسته اند در بحث مناسب سازی معابر به وظایف خود عمل نمایند.

وی اضافه کرد: بارها به شهرداری پیشنهاد شده هنگامی که قرار است بخشی از خیابانی را کنده کاری نمایند، این موضوع را بهزیستی آن استان اعلام و بهزیستی نیز آن را به جامعه هدف خود اعلام کند؛ اما این اقدام صورت نمی گیرد و همین موضوع باعث شده نابینایانی که در حال گذر از خیابانی بوده اند با این کنده کاری ها روبرو شوند و مسائلی برایشان پیش بیاید که این نشان از عدم اطلاع رسانی شهرداری است.

چرا 40 درصد نابینایان بیکارند؟

مسلمی جورجاده، مدیرعامل جامعه نابینایان و کم بینایان استان مازندران همچنین نسبت به شرایط اشتغال نابینایان و کم بینایان انتقاد دارد و با طرح این پرسش که چرا باید 40 درصد نابینایان کشور بیکار باشند صحبت های خود را این طور ادامه می دهد: براساس قانون حمایت از حقوق معلولان جامعه معلولان دارای سهمیه سه درصدی استخدامی در بخش های دولتی هستند؛ این درحالیست که بعضی از نابینایان علی رغم اینکه در آزمون استخدامی شرکت و قبول می شوند، اما در زمان مصاحبه کارفرما به آنها می گوید که به دلیل نابینایی نمی توانید استخدام شوید؛ لذا ما خواهان این هستیم که مسائل اشتغال جامعه نابینایان توسط مسئولان آنالیز و به آن رسیدگی گردد.

خواسته نابینایان؛ اجرای کامل قانون حمایت از حقوق معلولان

مدیرعامل جامعه نابینایان و کم بینایان استان مازندران می افزاید: اگر قانون جامع حمایت از حقوق معمولان به طور کامل اجرا گردد مسائل معلولان به حداقل کاهش می یابد. بهزیستی سالیانه نیازمند 32 هزار میلیارد تومان بودجه است و اکنون زمان بودجه ریزی مجلس است، اگر مجلس شورای اسلامی بودجه بهزیستی را تامین کند، سازمان بهزیستی می تواند مسائل معلولان را رفع کند، لذا جامعه نابینایان خواهان این هستند که قانون جامعه حمایت از حقوق معلولان به طور کامل اجرا گردد.

مدیرعامل جامعه نابینایان و کم بینایان استان مازندران در بخش دیگری از این گفت وگو نیز درباره پلاک های ویژه معلولان می گوید: پلاک ویژه معلولان براساس نوع و شدت معلولیت برای افراد دارای معلولیت داده می گردد اما این پلاک به افرادی که دارای معلولیت بینایی هستند داده نمی گردد، حال سوالی که مطرح می گردد این است که چرا نابینایان باید از دریافت پلاک ویژه معلولان محروم باشند؟ مگر نابینایان در این جامعه زندگی نمی نمایند؟.

وی با اشاره به اینکه عدم دریافت ویژه پلاک معلولان برای نابینایان و کم بینایان موجب عدم دریافت بنزین ویژه معلولان برای نابینایان و کم بینایان شده است، از پلیس راهور ناجا درخواست کرد که این بخشنامه را اصلاح کند تا نابینایان نیز بتوانند پلاک ویژه معلولان را دریافت نمایند.