اقتصاد ایران در مرحله فرسودگی؛ کاهش سرمایه گذاری چه اتفاقاتی را رقم زد؟ - وبلاگ سیمبیان

به گزارش وبلاگ سیمبیان، بر اساس آخرین آمار در بازه زمانی منتهی به سال 1400، روند عمومی تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به قیمت های ثابت سال 1395، نزولی بوده و میانگین نرخ رشد سالانه سرمایه گذاری طی این بازه زمانی، منفی 6.9 درصد بوده است. کمترین رقم سرمایه گذاری کشور به قیمت های ثابت، مربوط به سال 1398 و برابر با قیمت 249 هزار میلیارد تومان است که کمتر از نصف رقم سال 1390 به شمار میرود.

به گزارش وبلاگ سیمبیان، در سال 1400، سرمایه گذاری واقعی کشور فقط 34 هزار میلیارد تومان افزایش یافت به نحوی که رشد در این سال نسبت به سال 1399، نزدیک به صفر درصد بوده است. با فرض رشد سالانه پنج درصدی سرمایه گذاری از سال 1401 به بعد، در سال 1415 یعنی بعد از گذشت 14 سال، سرمایه گذاری واقعی کشور به رقم سال 1390 خواهد رسید و با فرض رشد سالانه 10 درصدی، این اتفاق در سال 1408 رخ خواهد داد که خوشبینانه به نظر می رسد.

بر این اساس، جلو بودن استهلاک از فراوری، ناگزیر عوارضی مانند کاهش عایدی سرانه واقعی، کاهش رفاه، کاهش پس انداز ملی، کاهش عایدی های دولت و در نهایت واگرایی اقتصاد ایران نسبت به اقتصاد دنیا را در پی داشته است.

این درحالیست که سالانه به طور میانگین رقمی حدود 4.5 درصد ارزش موجودی سرمایه ثابت در اقتصاد ایران مستهلک می گردد؛ بنابراین ضروری است هر سال به اندازهی تشکیل سرمایه تازه انجام گردد تا نه تنها استهلاک دارایی های موجود جبران گردد بلکه ظرفیت تازه برای افزایش فراوری ناخالص داخلی نیز ایجاد گردد.

از سویی در دهه اخیر، اتفاق بسیار نادری در اقتصاد ایران اتفاق افتاده است به طوری که روند نزولی سرمایه گذاری تازه مستمر تداوم یافته و به استان هایی رسیده که سرمایه گذاری سالانه تازه از اندازه استهلاک دارایی های موجود کمتر شده است. براساس آمار های منتشرشده، طی دو سال گذشته از اندازه خالص دارایی های سرمایه ای کشور کاسته شده است.

اقتصاد ایران در جهت فرسودگی واقع شده است

وحید شقاقی شهری، کارشناس مسائل اقتصادی در تبادل نظر با وبلاگ سیمبیان با اشاره به اینکه از سال 97 فرسودگی اقتصاد ایران شروع شده است، گفت: در سال 97 رشد هزینه های جبران استهلاک از رشد سرمایه گذاری پیشی گرفت، بر این اساس چرخه فرسودگی و شتاب فرسایش زیرساخت های اقتصادی کشور به جریان افتاد. این درحالیست که میانگین تشکیل سرمایه ثابت ناخالص به منفی 5 رسیده است. با توجه به چنین آمار هایی عملا جریان سرمایه گذاری در کشور طی سالیان اخیر منفی بوده است.

وی اضافه نمود: فرصت های سرمایه گذاری در دهه 90 به راحتی از دست رفته است و بسیاری از زیر ساخت های کشور با استهلاک بسیار زیادی روبرو بوده و به نوعی به مرحله فرسودگی رسیده اند، در این رابطه ناترازی منابع آبی، انرژی، مسائل محیط زیستی و سایر بحران هایی که در کشور وجود دارد، باعث شده شدت و سرعت فرسودگی اقتصاد ایران بسیار بیشتر از گذشته گردد، از سویی برای برطرف این شرایط ایران در 3 تا 5 سال آینده احتیاج به سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری دارد، تا شرایط بدتر از این نگردد.

شقاقی گفت: اگر این روند با همین شتاب ادامه پیدا کند، فرسودگی اقتصادی به حدی می رسد که شرایط برگشت ناپذیر خواهد شد و بحران هایی که در کشور وجود دارد دیگر برگشت پذیر نیستند، بنابراین در این زمینه باید به فکر چاره باشد، از سویی تا زمانی که اقتصاد کشور پیش بینی ناپذیر باشد، نمی توان امیدی به بهبود شرایط داشت. برای تحقق این موضوع نیز باید مسائل بین المللی ایران در محیط بین الملل حل گردد و در داخل نیز یک گفتمان ملی برای برون رفت از این شرایط شکل بگیرد.

این استاد دانشگاه اضافه نمود: داخل کشور باید نظام تدبیر باشد. شرایطی را فراهم کند که روند سرمایه گذاری در داخل شکل بگیرد، زیرا هنوز راهبرد مشخصی در این زمینه وجود ندارد. این درحالیست که هر چقدر زمان بگذرد، هزینه بازگشت، سخت تر خواهد شد، زیرا سرمایه گذاری یک مقوله بلند مدت است، نه کوتاه مدت. بنابراین باید توجه به احتیاجمند هایی که در کشور وجود دارد، باید تدابیر مناسبی برای حل چالش ها و بحران هایی که کشور با آن دست و پنجه نرم می نماید، اندیشیده گردد.

وی با اشاره به اینکه یکی از مسائل اقتصاد ایران در سال های آینده، اضافه نموده شدن بر شمار بازنشستگان است، ادامه داد: یکی دیگر از جنبه های فرسودگی اقتصاد کشور نیز همین پیری جمعیت است، این مشکل زمانی حادتر می گردد که بدانیم صندوق های بازنشستگی کشوری و لشگری با ورشکستگی روبرو هستند و در اگر دولت به آن ها یاری نکند، این صندوق ها نمی توانند از عهده انجام تعهدات خود برآیند، حدود 1500 میلیارد تومان به نوعی احتیاج است تا اوضاع آن ها سروسامان پیدا کند؛ بنابراین در حال حاضر شرایط صندوق های بازنشستگی با بحران روبرو است و آن ها امروز با شرایط بسیار وخیمی دست و پنجه نرم می نمایند.

شقاقی در ادامه با اشاره به اینکه کاهش سرمایه گذاری در اقتصاد تبعات جبران ناپذیری را در پی دارد، بیان داشت: ثبات اقتصادی و وجود تصویر روشن از آینده اقتصادی، تسهیل فضای کسب و کار، ثبات قوانین و مقررات، حکمرانی مطلوب اقتصادی، عدم وجود فساد اقتصادی و... همگی از پیش شرط هایی هستند که برای جذب سرمایه گذاری خارجی از اهمیت بسزایی برخوردار هستند، بنابراین اگر این مولفه ها در شرایط مناسبی قرار داشته باشند، این موضوع باعث خواهد شد، که روند جذب سرمایه گذاری خارجی، تسهیل گردد.

این اقتصاددان با اشاره به اینکه برای حل و فصل بحران هایی که کشور با آن ها روبرو است، باید اولویت بندی صورت گیرد، اعلام نمود: طبیعتا حل این بحران ها از یک طرف احتیاج به یک اجماع و تبادل نظری ملی دارد که متاسفانه در حال حاضر چنین چیزی وجود ندارد و منظره مثبت هم اکنون نمی توان متصور بود، از سوی دیگر برطرف این بحران ها احتیاج به منابع اقتصادی دارد، همانگونه که اشاره شد در زمینه زیر ساخت های کشور باید سرمایه گذاری انجام گردد، زیرا آن ها به مرحله فرسودگی رسیده اند، حال در چنین شرایطی هر قدر که دیرتر این اقدامات انجام گردد، قدر مسلم حل کردن بحران ها نیز سخت تر خواهد شد.